სასტუმრო "კამსური"
ტელ: +995 95 544111; +995 98 415405
ელ-ფოსტა: tushiase@mail.ru
Hotel "KAMSURI"
Tel: +995 95 5441111; +995 98 415405
Email: tushiase@mail.ru
Tuesday, March 25, 2008
Where to Stay
სასტუმრო "კამსური"
ტელ: +995 95 544111; +995 98 415405
ელ-ფოსტა: tushiase@mail.ru
Hotel "KAMSURI"
Tel: +995 95 5441111; +995 98 415405
Email: tushiase@mail.ru
Monday, March 24, 2008
Sunday, March 23, 2008
Travel
მგზავრობა თუშეთში
თუშეთში მოხვედრა მხოლოდ ორხიდიანი, მაღალბორბლიანი ტრანსპორტით არის შესაძლებელი.
· თბილისი - თელავი 160 კმ.
· თელავი - სოფელი ფშაველი 32 კმ.
· თბილისი - ახმეტა 170 კმ.
· სოფელი ფშაველი - ომალო 72 კმ (ფშაველი ომალოს გზის 72 კილომეტრიანი მონაკვეთის დაფარვას მანქანა 4-5 საათს ანდომებს).
· თბილისი - ქვემო ალვანი 190 კმ.
· თელავი - ქვემო ალვანი 22 კმ.
· ახმეტა - ქვემო ალვანი 16 კმ.
· ახმეტის რაიონის სოფელი ქვემო ალვანი - ომალო 90 კმ.
Travel to Tusheti
A 4WD vehicle is necessary to travel to Tusheti.
· Tbilisi – Telavi 160 km.
· Telavi – village Pshaveli 32 km.
· Tbilisi – Akhmeta 170 km.
· Village Pshaveli – Omalo 72 km (it takes 4-5 hours to drive 72 km road from Pshaveli to Omalo).
· Tbilisi – Kvemo Alvani 190 km.
· Telavi – Kvemo Alvani 22 km.
· Akhmeta – Kvemo Alvani 16 km.
· Kvemo Alvani – Omalo 90 km.
A 4WD vehicle is necessary to travel to Tusheti.
· Tbilisi – Telavi 160 km.
· Telavi – village Pshaveli 32 km.
· Tbilisi – Akhmeta 170 km.
· Village Pshaveli – Omalo 72 km (it takes 4-5 hours to drive 72 km road from Pshaveli to Omalo).
· Tbilisi – Kvemo Alvani 190 km.
· Telavi – Kvemo Alvani 22 km.
· Akhmeta – Kvemo Alvani 16 km.
· Kvemo Alvani – Omalo 90 km.
Ethnography and Culture
ეთნოგრაფიული და კულტურული მონაცემები
თუშეთი აღმოსავლეთ საქართველოს მთიანი რეგიონის შემადგენელი ეთნოკულტურული კუთხეა.
თუშური კილო, ფშაურ და ხევსურულ კილოებთან ერთად, ქართული ენის სხვა დიალექტებისაგან უფრო მეტი არქაულობით გამოირჩევა და ეს არქაიზმები პარალელებს ადრეული შუა საუკუნეების ქართული ენის ძეგლებში ჰპოვებს.
აღსანიშნავია, რომ თუშეთის ერთ-ერთი თემი „წოვებიათა“ მეზობელ ვეინახთა (ჩეჩენ-ინგუშეთში) ენის დიალექტზე მეტყველებს.
ქრისტიანობა, რომელიც მე-4 საუკუნეში საქართველოს სახელმწიფო რელიგიად გამოცხადდა, საწყის ეტაპზე აღმოსავლეთ საქართველოს მთიანეთში, კერძოდ თუშეთში ვერ გავრცელდა. შუა საუკუნეებში კი ქრისტეს რჯული აქ ყოველგვარი ძალდატანების გარეშე მაინც გავრცელდა, შეერწყა ადგილობრივ წარმართობას და შეიქმნა სარწმუნოების ერთგვარი სინკრეტული ტიპი.
თუშეთი ტრადიციულად მისდევდა მიწათმოქმედებასა და მსხვილფეხა პირუტყვის მოშენებას, მაგრამ მაინც წამყვანი წილი მის მეურნეობაში ნომადურ მეურნეობას ეჭირა. ასე იყო ძველად და ასეა ახლა.
მწყემსურმა კულტურამ საუკუნეთა მანძილზე ხელი შეუწყო თუშეთის კულტურული და ყოფითი თავისებურებების, მხოლოდ მისთვის დამახასიათებელი ღირებულებითი სისტემისა და ცხოვრების წესის ჩამოყალიბებას.
თუშური ცხვარი, თუშური ცხენი, მეცხვარე ნაგაზი, თუშური ყველი, თუშური ფარდაგი, თუშური თექა, თუშური ქუდი და სხვა. ქმნიან თუშეთის ერთიან კულტურულ-ესთეტიკურ სივრცეს თავისებური ეთნოფსიქოლოგიური წყობითა და სოციალური რიტუალების სისტემით.
ტრადიციულად თუში ქალის შავი ფერის თავშალი მუხლებამდე ეშვებოდა და სპეციალურ თავსადგამზე - „კუჭურაზე“ იყო დამაგრებული. ლაბადის მსგავსი სამოსი შიგნით კოჭებამდე დაშვებული კაბა გულ-მკერდის მხარეს ვერცხლის სამკაულებითა და ჯაჭვებით იყოს გაწყობილი.
მამაკაცის სამოსი ჩოხა-ახალუხისა და შავი ნაბდის ქუდისგან შედგებოდა.
ქალიცა და კაციც ატარებდა ქალამნებს - ტყავის ფეხსაცმელებს და ნაქსოვ ფეხსაცმელს - „ჩითებს“. მწყემსური მეურნეობა თუშეთის შინა მრეწველობას მატყლის საჭირო მარაგით უზრუნველყოფდა.
ქალები დახელოვნებული არიან ქსოვასა და ნაბდის და თექის თელვაში. საქსოვი ჩხირებით იქსოვებოდა მრავალფეროვანი ორნამენტებით შემკობილი ჩითები და წინდები, ხოლო ხელის საქსოვ დაზგაზე - ფარდაგი. ქალები დღესაც დახელოვნებულნი არიან ქსოვასა და თექის თელვაში.
მამაკაცები ამზადებენ ოჯახებისათვის საჭირო ავეჯსა და ჭურჭელს. თუშური ავეჯის ორნამენტში ფიგურირებს ცისკრის ვარსკვლავის სიმბოლო - დახრილგვერდებიანი ფოთლოვანი ჯვარი.
თუშურ სასიმღერო მელოდიებში ჭარბობს მინორული ტონალობა. განსხვავებით სასიმღერო მელოდიებისაგან, თუშური საცეკვაო მელოდია და ქორეოგრაფია - მაჟორული ჟღერადობითა და გამომსახველობით ხასიათდება.
სალამური, ტრადიციული მწყემსური მუსიკალური ინსტრუმენტი და ქართული ფანდური მე-19 საუკუნეში შემოსულმა გარმონმა შეავიწროვა. ქალებმა გარმონის მუსიკალურ შესაძლებლობებს ვირტუოზულად შეუთავსეს თუშური მელოდიები და ახლაც დიდი პოპულარობით სარგებლობს.
თუშეთი აღმოსავლეთ საქართველოს მთიანი რეგიონის შემადგენელი ეთნოკულტურული კუთხეა.
თუშური კილო, ფშაურ და ხევსურულ კილოებთან ერთად, ქართული ენის სხვა დიალექტებისაგან უფრო მეტი არქაულობით გამოირჩევა და ეს არქაიზმები პარალელებს ადრეული შუა საუკუნეების ქართული ენის ძეგლებში ჰპოვებს.
აღსანიშნავია, რომ თუშეთის ერთ-ერთი თემი „წოვებიათა“ მეზობელ ვეინახთა (ჩეჩენ-ინგუშეთში) ენის დიალექტზე მეტყველებს.
ქრისტიანობა, რომელიც მე-4 საუკუნეში საქართველოს სახელმწიფო რელიგიად გამოცხადდა, საწყის ეტაპზე აღმოსავლეთ საქართველოს მთიანეთში, კერძოდ თუშეთში ვერ გავრცელდა. შუა საუკუნეებში კი ქრისტეს რჯული აქ ყოველგვარი ძალდატანების გარეშე მაინც გავრცელდა, შეერწყა ადგილობრივ წარმართობას და შეიქმნა სარწმუნოების ერთგვარი სინკრეტული ტიპი.
თუშეთი ტრადიციულად მისდევდა მიწათმოქმედებასა და მსხვილფეხა პირუტყვის მოშენებას, მაგრამ მაინც წამყვანი წილი მის მეურნეობაში ნომადურ მეურნეობას ეჭირა. ასე იყო ძველად და ასეა ახლა.
მწყემსურმა კულტურამ საუკუნეთა მანძილზე ხელი შეუწყო თუშეთის კულტურული და ყოფითი თავისებურებების, მხოლოდ მისთვის დამახასიათებელი ღირებულებითი სისტემისა და ცხოვრების წესის ჩამოყალიბებას.
თუშური ცხვარი, თუშური ცხენი, მეცხვარე ნაგაზი, თუშური ყველი, თუშური ფარდაგი, თუშური თექა, თუშური ქუდი და სხვა. ქმნიან თუშეთის ერთიან კულტურულ-ესთეტიკურ სივრცეს თავისებური ეთნოფსიქოლოგიური წყობითა და სოციალური რიტუალების სისტემით.
ტრადიციულად თუში ქალის შავი ფერის თავშალი მუხლებამდე ეშვებოდა და სპეციალურ თავსადგამზე - „კუჭურაზე“ იყო დამაგრებული. ლაბადის მსგავსი სამოსი შიგნით კოჭებამდე დაშვებული კაბა გულ-მკერდის მხარეს ვერცხლის სამკაულებითა და ჯაჭვებით იყოს გაწყობილი.
მამაკაცის სამოსი ჩოხა-ახალუხისა და შავი ნაბდის ქუდისგან შედგებოდა.
ქალიცა და კაციც ატარებდა ქალამნებს - ტყავის ფეხსაცმელებს და ნაქსოვ ფეხსაცმელს - „ჩითებს“. მწყემსური მეურნეობა თუშეთის შინა მრეწველობას მატყლის საჭირო მარაგით უზრუნველყოფდა.
ქალები დახელოვნებული არიან ქსოვასა და ნაბდის და თექის თელვაში. საქსოვი ჩხირებით იქსოვებოდა მრავალფეროვანი ორნამენტებით შემკობილი ჩითები და წინდები, ხოლო ხელის საქსოვ დაზგაზე - ფარდაგი. ქალები დღესაც დახელოვნებულნი არიან ქსოვასა და თექის თელვაში.
მამაკაცები ამზადებენ ოჯახებისათვის საჭირო ავეჯსა და ჭურჭელს. თუშური ავეჯის ორნამენტში ფიგურირებს ცისკრის ვარსკვლავის სიმბოლო - დახრილგვერდებიანი ფოთლოვანი ჯვარი.
თუშურ სასიმღერო მელოდიებში ჭარბობს მინორული ტონალობა. განსხვავებით სასიმღერო მელოდიებისაგან, თუშური საცეკვაო მელოდია და ქორეოგრაფია - მაჟორული ჟღერადობითა და გამომსახველობით ხასიათდება.
სალამური, ტრადიციული მწყემსური მუსიკალური ინსტრუმენტი და ქართული ფანდური მე-19 საუკუნეში შემოსულმა გარმონმა შეავიწროვა. ქალებმა გარმონის მუსიკალურ შესაძლებლობებს ვირტუოზულად შეუთავსეს თუშური მელოდიები და ახლაც დიდი პოპულარობით სარგებლობს.
Ethnographical and Cultural Information
Ethno-culturally Tusheti is a part of Eastern Georgian mountains region.
Tushetian dialect, along with Pshav and Khevsur dialects is more archaic than other Georgian dialects. Those archaisms are preserved in literature of early medieval epoch.
It is notable that one of the communities in Tusheti – “Tsova” Community speaks Veinakh dialect spoken in neighboring Chechnya and Ingushetia.
Christianity that was declared as a state religion in 4th century initially was rejected by mountainous parts of Georgia, including Tusheti. However, in Middles Ages Christianity started to spread in Tusheti and it assimilated with local pagan religions, creating syncretic type of religion.
Traditionally, Tusheti is agricultural and cattle-breeding region. Primary household activities were always related to a seasonal nomadic lifestyle.
Throughout the centuries, shepherds and their style of life had shaped Tushetian culture, everyday life and system of values characteristic to Tusheti.
Inseparable parts of Tushetian culture – Tushetian sheep, Tushetian house, shepherd dog, Tushetian cheese, carpet, hat, etc., create unified and unique cultural and aesthetic space with its own ethno-psychological and social ritual ystems.
Traditional clothing for women was knee-long, black scarf. It was attached to a special headband called “Kuchura”. Underneath the scarf, they wore a long dress decorated with silver jewelry and chains at the neck.
Traditional dress for men was “Chokha” and a black felt hat.
Both women and men wore local variety of moccasins and woven shoes called “Chiti”. All households had a supply of wool from sheep stock.
Women were skilled in knitting, weaving and wet felting. They knit variety of ornamented “Chiti”-s and wool socks, they also weave carpets of special weaving stand. Tushetian women are still very skillful in knitting and wet felting.
Men made furniture and kitchen utensils for homes. The most common ornament of Tushetian furniture is a symbol of Sirius – leaf-cross with lowered hands.
Tushetian songs are dominated by minor tones. Unlike songs, Tushetian dance music and choreography is very high-pitched, expressive and dominated by major mode.
Shepherd’s pipe was the most common music instrument in Tusheti together with “Fanduri” (traditional Georgian instrument) that was later on replaced by accordion. Female singers played accordion virtuously and sang traditional Tushetian songs. Those melodies are very popular among people.
Ethno-culturally Tusheti is a part of Eastern Georgian mountains region.
Tushetian dialect, along with Pshav and Khevsur dialects is more archaic than other Georgian dialects. Those archaisms are preserved in literature of early medieval epoch.
It is notable that one of the communities in Tusheti – “Tsova” Community speaks Veinakh dialect spoken in neighboring Chechnya and Ingushetia.
Christianity that was declared as a state religion in 4th century initially was rejected by mountainous parts of Georgia, including Tusheti. However, in Middles Ages Christianity started to spread in Tusheti and it assimilated with local pagan religions, creating syncretic type of religion.
Traditionally, Tusheti is agricultural and cattle-breeding region. Primary household activities were always related to a seasonal nomadic lifestyle.
Throughout the centuries, shepherds and their style of life had shaped Tushetian culture, everyday life and system of values characteristic to Tusheti.
Inseparable parts of Tushetian culture – Tushetian sheep, Tushetian house, shepherd dog, Tushetian cheese, carpet, hat, etc., create unified and unique cultural and aesthetic space with its own ethno-psychological and social ritual ystems.
Traditional clothing for women was knee-long, black scarf. It was attached to a special headband called “Kuchura”. Underneath the scarf, they wore a long dress decorated with silver jewelry and chains at the neck.
Traditional dress for men was “Chokha” and a black felt hat.
Both women and men wore local variety of moccasins and woven shoes called “Chiti”. All households had a supply of wool from sheep stock.
Women were skilled in knitting, weaving and wet felting. They knit variety of ornamented “Chiti”-s and wool socks, they also weave carpets of special weaving stand. Tushetian women are still very skillful in knitting and wet felting.
Men made furniture and kitchen utensils for homes. The most common ornament of Tushetian furniture is a symbol of Sirius – leaf-cross with lowered hands.
Tushetian songs are dominated by minor tones. Unlike songs, Tushetian dance music and choreography is very high-pitched, expressive and dominated by major mode.
Shepherd’s pipe was the most common music instrument in Tusheti together with “Fanduri” (traditional Georgian instrument) that was later on replaced by accordion. Female singers played accordion virtuously and sang traditional Tushetian songs. Those melodies are very popular among people.
Subscribe to:
Posts (Atom)